Sycylia

Palermo

Wielkie, ruchliwe i sfatygowane Palermo nie jest miastem, które wszystkim się podoba, a miejski ruch, bieda i widok upadku barokowej wspaniałości nie są odpowiednie dla wrażliwych osób. Jest to jednak jedno z najbardziej nastrojowych i pełnych życia włoskich miast – zmysłowe, stare, w którym wciąż widoczne są ślady po arabskich, normańskich i hiszpańskich władcach Sycylii. Pomniki dawnej chwały wznoszą się wśród współczesnych kamienic i ciasnych uliczek, walcząc o przestrzeń w mieście, gdzie arabskie bazary, ruchliwy port, podejrzane spelunki i ruchliwe ulice często podkreślają dramatyczny kontrast między przeszłością i teraźniejszością.

Segesta

Segesta to najbardziej urokliwa Grecka świątynia na Sycylii, choć nie jest ani największa, ani najlepiej zachowana. Jest wprawdzie idealnie harmonijna, ale o jej uroku decyduje położenie z dala od ludzkich siedzib, w pięknej wiejskiej okolicy.

Erice

Erice jest z pewnością najbardziej nastrojowym miasteczkiem na Sycylii. To cudowne miasto na szczycie góry wydaje się bardziej toskańskie niż sycylijskie, bardziej pogańskie niż chrześcijańskie. Erice ma wszystko – mityczne i święte pochodzenie, niezwykłe panoramy sięgające do Etny i Tunezji oraz wąskie średniowieczne uliczki, których poznawanie sprawia czystą przyjemność.

Agrigento

Poniżej Agrigento znajduje się najważniejsze stanowisko archeologiczne na Sycylii – Valle dei Templi, czyli Dolina Świątyń, niegdyś stanowiąca część starożytnego miasta Akragas. Kiedyś to „najpiękniejsze miasto śmiertelnych”, jak nazwał je grecki poeta Pindar, należało do najbogatszych helleńskich kolonii na Sycylii. Dziś o wspaniałości miasta świadczy dziewięć świątyń, wpisanych przez UNESCO na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury. Są to najpiękniejsze ruiny z czasów klasycznych poza samą Grecją.

Syrakuzy

Przez ok. 200 lat Syrakuzy były najpotężniejszym miastem znanego wówczas świata. Tę pozycję usiłowali podważyć Grecy, Etruskowie i Kartagińczycy, ale Syrakuzy pokonały ich wszystkich, uległy dopiero potędze Rzymu. Obecnie stare miasto, Ortygia oraz rozległe stanowiska archeologiczne to ważne punkty w programie podroży na Sycylię.

Etna

Starożytni żeglarze uważali Etnę za najwyższą górę świata. Arabowie nazywali ją Gibel utlamat – góra gór. Grecki poeta Pindar (518–432 p.n.e.) opisał ją jako filar podtrzymujący niebo. Dziś wycieczka na Etnę, najwyższy i najbardziej efektowny wulkan w Europie, stanowi obowiązkowy punkt programu każdej podróży na Sycylię. Etna stanowi najbardziej monumentalną formację geologiczną w całym regionie Morza Śródziemnego – zajmuje większą powierzchnię niż Londyn czy Nowy Jork. W pogodny dzień szczyt wulkanu można zobaczyć nawet z odległości 250 kilometrów. Wysokość Etny wynosi w przybliżeniu 3323 m n.p.m., a średnica 32 kilometry. Wybuchy, często zaskakująco silne, następują co 5–10 lat.

Taormina

Taormina jest najbardziej znanym i wytwornym sycylijskim kurortem. Urocze, bukoliczne miasto na górze, w którym liczne pachnące kwiatami placyki, piękne ulice, szykowne butiki, subtropikalne ogrody i niekończące się panoramy morza i gór już od ponad 100 lat powodują, że jest to popularne i lubiane miejsce wypoczynku zimą i latem.

Wyspy Liparyjskie

Wokół Sycylii jest wiele pięknych wysp – Pantelleria, Lampedusa, Marettimo i inne – ale żadna z nich nie jest tak efektowna jak siedem Wysp Liparyjskich, legendarna siedziba Wulkanu i Eola, boga wiatru. Na tych wulkanicznych wyspach jest wiele wulkanów, wygasłych i aktywnych. Turyści przyjeżdżają tu przede wszystkim po to, by oglądać aktywność wulkaniczną oraz podziwiać urozmaicone krajobrazy i morze koloru akwamaryny.

Cefalu

Cefalu w znacznej mierze uniknęło nowoczesnej rozbudowy, która tak ogromnie zeszpeciła wybrzeże Sycylii. Urocze i zwarte miasto, które łatwo od razu polubić, stoi poniżej ogromnego urwiska. Są tu przyjemne plaże, piękne place miejskie i normańska katedra ozdobiona jednym z najbardziej wysublimowanych wizerunków Chrystusa w całej zachodniej sztuce.

Sklepy na Sycylii to najczęściej niewielkie rodzinne przedsiębiorstwa, nawet w Palermo. W okolicy zawsze można znaleźć piekarnię (panificio), sklep z owocami i warzywami (fruttivendolo), rzeźnika (macellaio) i sklep spożywczy (alimentari). Charakterystyczne dla Sycylii są sklepy z domowymi słodyczami (pasticceria). Domy towarowe i supermarkety istnieją tylko w dużych miastach.

Prawie w każdym mieście jest przynajmniej jeden uliczny targ, czynny zwykle codziennie oprócz niedzieli, od rana do wczesnego popołudnia. W małych miasteczkach targ odbywa się na ogół tylko raz na tydzień.

Jedną z sycylijskich specjalności, która ostatnio zyskuje popularność, jest wino. W wielu regionach wyspy są produkowanie doskonałe artykuły spożywcze, zwłaszcza sery, oliwa,

suszone i kandyzowane owoce, ciastka, suszone pomidory, kapary i karczochy.

Skarby Sycylii

W sycylijskich antykwariatach kryje się wiele skarbów, na pierwszym zaś miejscu na liście wyrobów rzemieślniczych plasuje się ceramika. Na zachodnim wybrzeżu warto również poszukać biżuterii z korali i turkusów. W Palermo i małych miasteczkach w głębi wyspy można kupić ładne koronkii hafty. Specjalnością Erice są dywany, a w Monreale są wytwarzane wyroby z wikliny. Sklepy w dużych miastach na ogół zajmują się pakowaniem i wysyłką zakupionych artykułów. W modnych dzielnicach handlowych Palermo, Taorminy i innych znanych miejscowości turystycznych można kupić wysokiej jakości ubrania, bieliznę, tkaniny, biżuterię, sprzęt kuchenny i wiele innych artykułów, z których słyną Włochy.

Zakupy są jedną z największych przyjemności towarzyszących pobytowi na Sycylii. Sklepy na wyspie, od tych najmniejszych w górskich wioskach po te przy najwspanialszych ulicach Palermo, oferują wyśmienite produkty żywnościowe i wina, piękna odzież, cenne wyroby artystyczne i antyki, ładne obuwie i inną galanterię skórzaną, a także wyróżniające się i barwne, wysokiej jakości wyroby rękodzielnicze.

Sycylijska kuchnia jest wyjątkowa, nawet w kraju o takich tradycjach kulinarnych jak Włochy. Połączenie wielu elementów historycznych i geograficznych doprowadziło do powstania doskonałej i urozmaiconej kuchni, obejmującej dania jeszcze z czasów greckich, arabskich i normańskich oraz z tak odległych regionów, jak Hiszpania, Grecja, Afryka Północna i Bliski Wschód. To wszystko wzbogacono jeszcze o liczne lokalne składniki, jakie przynosi żyzna gleba i morze. W starożytnych Syrakuzach powstała pierwsza szkoła kucharzy i pierwsza znana książka kucharska – zaginiona Sztuka gotowania Mithajkosa z V w. p.n.e. Wiele charakterystycznych dla Sycylii słodko-kwaśnych dań, zwłaszcza caponata (duszone warzywa, oliwki, rodzynki i piniole) wywodzą się zapewne z czasów greckich.

Typowe sycylijskie potrawy

Większość typowych sycylijskich potraw pochodzi z końca VIII wieku. Zawdzięczamy je inwazji Arabów, którzy wprowadzili wiele kulinarnych nowinek, a także ryż, cytrusy, kuskus, cukier trzcinowy, cynamon, szafran oraz lody i sorbety, robione ze śniegu, który można zawsze znaleźć w pobliżu szczytu Etny. Później hiszpańscy władcy Sycylii sprowadzili z Nowego Świata pomidory i czekoladę.

Arabowie bardzo lubili słodycze i to im zawdzięczamy wiele sycylijskich deserów, takich jak cassata (słodzony ser ricotta, biszkopt, kandyzowane owoce i tłuczone migdały), której nazwa wywodzi się od arabskiego słowa quasat, oznaczającego miskę, w której ją przyrządzano. To oni prawdopodobnie wymyślili również cannoli, ciastka nadziewane ricottą, czekoladą i owocami w cukrze.

Marcepan

Arabowie sprowadzili także marcepan, używany do robienia pasta reale. Wytwarzaniem marcepanu o różnych kształtach tradycyjnie zajmowały się zakonnice z konwentu La Martorana w Palermo, i stąd pochodzi jego nazwa frutta alla Martorana.

Prawdopodobnie Arabowie wynaleźli jedną z głównych sycylijskich potraw z makaronu pasta con le sarde (z sardynkami, dzikim koprem, oliwą z oliwek, rodzynkami, szafranem i piniolami) – podobno kucharze w arabskich taborach po prostu wrzucali do garnka to, co wpadło im w ręce podczas inwazji. Dostępność składników zadecydowała również o powstaniu innego klasycznego dania pasta alla Norma (makaronu z dojrzałymi na słońcu pomidorami, solona ricotta i bakłażanem).

Chłopska tradycja

Niezależnie od swego pochodzenia sycylijska kuchnia jest przywiązana do prostych składników i chłopskich tradycji. Ryby i owoce morza są bardziej rozpowszechnione i zwykle smaczniejsze niż dania z mięsa – szczególnie godne polecenia są sardynki, małże (vongole), anchois (acciughe), tuńczyk (tonno) i ryba miecz (pesce spada). Do wyjątków należą jagnięcina (agnello) i wieprzowina (maiale) z Madonie, Nebrodi i innych regionów górskich. Z tych samych okolic pochodzą znakomite sery, zwłaszcza ricotta, caciocavallo (podobny do dojrzałej mozzarelli) i pecorino, czyli sery owcze.

W wielu potrawach zamiast mięsa pojawiają się warzywa, zwłaszcza bakłażany (melanzane),

przyprawiane dla zaostrzenia smaku rodzynkami, kaparami (capperi), dzikim koprem

(finocchio), ziołami i czosnkiem. Groch, orzechy, rośliny strączkowe, takie jak fave, pistacje (pistacchio), migdały (mandorle), groch włoski (ceci) i soczewica (lenticchie) to również popularne składniki potraw. Ryż, dziś rzadziej spożywany niż dawniej, nadal pojawia się w wielu przekąskach i daniach sprzedawanych na straganach.