Polska Centralna

Warszawa

Miasto wyrosło na wysokiej wiślanej skarpie, początkowo było jednym z głównych ośrodków władzy księstwa mazowieckiego, a od 1611 r. stolicą Polski. W tej funkcji ugruntowali jej pozycję trzej kolejni Wazowie, a umocnili Sasi w XVIII w. Warszawa rozwijała się niezwykle dynamicznie. W XVIII w., dzięki dynastii saskiej, a następnie za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego, mimo wojen i konfliktów, stała się wytwornym miastem europejskim. Tę pozycję pomimo zaborów ugruntował XIX w. Rozkwit miasta w okresie międzywojennym brutalnie przerwała II wojna światowa. Historyczne centrum leży na uboczu handlowego i administracyjnego centrum stolicy. Odbudowa tej części miasta trwała wiele lat, ale efekt naprawdę zadziwia. Historyczny układ urbanistyczny wypełniły budowle, z których większość nie wygląda tak jak przed wojną. Najpóźniej i najdłużej odbudowywany był Zamek Królewski. Piękna fasada z charakterystyczną wieżą bramną z zegarem oraz wznoszącą się na placu Zamkowym Kolumną Zygmunta to wizytówki stolicy Polski. Uliczki warszawskiej starówki również są urzekające. Zabytki i ważne historycznie miejsca w Warszawie są rozproszone na dużej przestrzeni, nawet na rozległym Śródmieściu oraz na Mokotowie, Żoliborzu, Woli i położonej na prawym brzegu Wisły Pradze.

Kazimierz Dolny

Miasto upodobały sobie elity kulturalne Warszawy, dla których było ono miejscem odpoczynku i spotkań już przed II wojną światową. W 1923 r. odkryli je studenci i profesorowie Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. Cały zespół miejski Kazimierza, uznany za Pomnik Historii, tworzy niezwykły, niemal bajkowy mikroklimat. Miasto jest tłem wielu imprez, z których największym i najbardziej prestiżowym wydarzeniem kulturalnym jest Festiwal Filmu i Sztuki „Dwa Brzegi” odbywający się na przełomie lipca i sierpnia. Przy kazimierskim Rynku zachowały się manierystyczne kamieniczki Pod św. Krzysztofem i Pod św. Mikołajem ze ścianami pokrytymi dekoracją rzeźbiarską. W podobnym stylu utrzymana jest kamienica Celejowska, pochodząca z tego samego okresu i znajdująca się w sąsiedztwie Rynku. Obecnie mieści się w niej Muzeum Nadwiślańskie. U stóp skarpy zamkowej wznosi się fara św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja, jeden z najpiękniejszych obiektów sakralnych w Polsce. Przy świątyni znajduje się współczesna wizytówka miasta, czyli pomnik psa Werniksa. To bezpański kundelek, który z watahą podobnych mu psów błąkał się po kazimierskim Rynku w poszukiwaniu smakowitych kąsków. Krąży o nim wiele miejskich opowieści. Na terenie Kazimierza znajduje się wiele pięknych zakątków i obiektów związanych z historią miasta. Warsztaty i pracownie artystyczne mieszczą się w urokliwych, drewnianych lub murowanych domach.

Łódź

Stolica województwa łódzkiego, jedna z największych pod względem powierzchni i liczby ludności aglomeracja w Polsce rozwijała się do lat 20. XIX w. jako spokojne miasteczko. W 1820 r. władze podjęły decyzję o rozbudowie miasta jako centrum przemysłowego. Nowa Łódź wyrosła na przemyśle włókienniczym. Stare Miasto straciło znaczenie na rzecz Nowego Miasta i Łódki, w których budowane były fabryki, wytworne siedziby fabrykantów i osiedla dla sprowadzanych tysiącami robotników. Dawne Stare Miasto to dzisiaj senny i cichy zakątek na uboczu położony na północ od placu Kościuszki, dawniej głównego placu Nowego Miasta, i wybiegającej z niego na południe ulicy Piotrkowskiej, która pozostała główną osią miasta. Zaciszność Starego Rynku otoczonego z trzech stron stylizowanymi ciągami podcieniowych kamieniczek podkreśla też park Staromiejski, który oddziela tę część miasta od gwarnego centrum. Regularna siatka ulic równoległych do Piotrkowskiej i przecznic to również ciekawe zespoły zabudowy eklektycznej i secesyjnej. Interesujące budynki można znaleźć przy ulicy Gdańskiej, równoległej i oddalonej na zachód od Piotrkowskiej. Wznoszą się tutaj między innymi pałac Karola Poznańskiego (Akademia Muzyczna) oraz pałac rodziny Poznańskich (Muzeum Sztuki w Łodzi). Przy równoległej ulicy Wólczańskiej dostrzec można zespoły ciekawych kamienic, ale perełką jest willa Kindermanna, uznawana za jeden z najładniejszych secesyjnych budynków w Łodzi.